viernes, 3 de abril de 2009

Atau Wallpaj p´uchukakuyninpa wankan

"Tragedia del fin de Atau Wallpa". Esta obra "anónima" y recuperada supuestamente por Jesús Lara en realidad presenta muchos retoques realizado por su "descubridor". A continuación para deleite del lector cito el comienzo de la obra, en una primera parte en Quechua y abajo la traducción del quechua ofrecida por Jesús Lara.

Atau Wallpa
Sinchij munasqaykuna
Wamra ñust´akunallay
nánaj llakiypimin sunquy
ukhuymin llajllapayasqa
yuyaymin chinkasqanña.
Uj llakiytamin pacarini.
Imarayku kunan tuta
muspayniypi yananchani
llaki phutillatatajmi
musquyniypiri rikuni
Inti mayllij Taitanchijta
yana q´ushñipi pakasqata,
llapa jananpachatari
llapa urqukunatawanri
puka puka raurasqajta
pillkukunaj qhasqunta jina.
Wañuyñachari sispallaña.
Ichapas Inti, killa,
mayllij taitanchijkunapas
chinkarichiwasunña.
Anau, sinchij munakusqay
Qhora chinpuy
Anau waylluqusqay
Quyllur tika
Wamra ñust´akunallay
llakiypunimari kanchij,
llakiy, phutiyman paqarinchij,
Kausayninchij jinañachu.

Qhora Apu
Sinchij munasqay sapan apu
Atau Wallpa Inkallay,
niwayku ari astawanchus
muspayniykipi rukurqanki,
yanancharkanki Chayta.

Atau Wallpa
Anau, sinchij munakusqay
Qhora Chinpu
anau, wayllukusqay
Quyllur t´ika
Wamra ñust´akunallay
uj wak´a yanatan thapiawan,
isqay kutipiñan layqawan,
muspayniypi rikuchiwan
uj yuyay p´itiytapuni,
mana rikuy atinata
mana rimariy atinata
Cheqapunichari kanman
auqa q´illay runakuna
jallp´anchijman jamunanku
wasinchijta wankurqayaj,
qhapaj kayniyta apakapuj.
Qhora Chinpu, ñust´allay.

Atau Wallpa
Adorables y tiernas princesas mías,
mi corazón se hunde en hondas pena,
una extraña ansiedad de mi ser devora,
la razón me abandona.
He amanecido acongojado.
Por qué será que dos noches seguidas
el mismo sueño infausto ha venido ha turbarme.
Ambas veces he visto al sol,
purificador padre nuestro,
oculto en denso y oscuro humo,
y toda la extensión del cielo
y las montañas todas ardiendo con el mismo rojo
que hay en el pecho de los pillkus.
Quizás la muerte estará cerca,
Quizás el sol y la luna,

nuestros depuradores padres,
de su presencia nos apartarán.
Ay mi adorable Qhora Chinpu,
Ay mi dilecta Qoyllur T´ika,
tiernas princesas mías,
nos anega la pena,
amanecemos a la angustia.
Así se toma nuestra vida.

Qhora Chinpu
Amado y único señor,
Atau Wallpa, Inca mío,
dinos, pues, si en tu sueño
repetido en dos noches
viste algo más.

Atau Wallpa

Ay, mi adorable Qhora Chinpu
Ay, mi dilecta Quyllur t´ika,
tiernas princesas mías,
me ha dado una wak´a un negro augurio,
dos veces ya me ha embrujado
me ha mostrado en mis sueños
una escena increible,
difícil de ser admitida,

imposible de ser narrada.
Tal vez sea evidente que Hombres

vestidos de agresivo hierro
han de venir a nuestra tierra
a demoler nuestras viviendas,
a arrebatarme mi dominio,
Qhora Chinpu, princesa mía.

No hay comentarios: